Słyszalne – głos kobiet z zaburzeniami odżywiania

Wartościowe zajęcia artystyczne to bezpieczna przestrzeń dla kobiet z zaburzeniami odżywiania. Miejsce, gdzie mogą rozwinąć się kreatywnie i społecznie. Zespół Fundacji Sztuka Łączenia zakończył właśnie testowanie innowacji Słyszalne. Uczestniczki miały możliwość podzielenia się swoim doświadczeniem i zabrania głosu w społecznej narracji o kobiecym ciele, które zebrano w serię literackich podcastów „O kobiecym ciele”.

Cały proces skupiony był na zbudowaniu wyższego poczucia własnej sprawczości, poprawie samooceny i pokonaniu społecznych barier. Jak zapewniają innowatorki Justyna Arabska i Małgorzata Raczkowska ich pomysł nie jest terapią, nie należy utożsamiać go też z psychodramą. “Słyszalne to działalność artystyczna dla kobiet z zaburzeniami odżywiania, które są w trakcie terapii bądź po niej. Nie jest działaniem zastępczym, choć mogą być równolegle realizowane. My nie prowadzimy procesu leczenia, tylko dajemy możliwość rozwoju artystycznego i zabrania głosu w ważnych dla nich sprawach” – podkreślają autorki.

Cykl składał się z trzech części. W pierwszej poświęcono czas na tworzenie i integrację grupy, zgłębianie tematu cielesności poprzez narzędzia do wyrażania indywidualnych doświadczeń (film, teatr, literatura). Była to doskonała podstawa do kolejnych etapów, bez której ich realizacja byłaby bardzo trudna. Teksty, które uczestniczki przygotowały, są bardzo osobiste, a podzielenie się nimi wymagało nabrania zaufania do grupy oraz przekonania, że ich uczucia coś znaczą (bowiem na co dzień zmagają się z bardzo niskim poczuciem własnej wartości i sprawczości). Finałem pierwszej części były warsztaty z samoobrony kobiecej WenDo, które przeprowadziły dziewczyny z Fundacji Autonomia. Przygotowały specjalny plan, który uwzględniał specyficzną kondycję psychofizyczną uczestniczek.

Drugi etap to wspólne tworzenie tekstów, które będą głosem na co dzień pomijanych czy niesłyszalnych kobiet, czyli warsztaty literackie. “Teksty, które powstały, są przyjemne do słuchania, pełne kreacji i fantazji. Dotykają bardzo różnych tematów. Duża część z nich oscyluje wokół tematu cielesności i doświadczeń związanych z ciałem, ale także dotyczą relacji z osobami ważnymi w życiu autorek. Choć mamy też na przykład jedną bajkę, która również opisuje ciało, ale z perspektywy kota” – dodały pomysłodawczynie Justyna i Małgorzata.

Finałem testowania innowacji była prezentacja dzieł uczestniczek, poprzedzona pracą z profesjonalnymi artystkami z zakresu aktorstwa, emisji głosu, czytania performatywnego, a także kompozycji muzycznych. Uczestniczki miały do wyboru nagranie w radio lub przedstawienie na scenie. “Wszystkie wybrały studio nagrań, jako niedostępną dla wszystkich przygodę. Nie trzeba było ich namawiać. Weszły w to z niesamowitą energią. Miały z tego dużą przyjemność. Wszystkie, które napisały tekst, także nagrały go. Każda chciała spróbować” – wspominają innowatorki.

Zanim jednak doszło do nagrywania, każda z uczestniczek we współpracy z aktorką Martyną Krzysztofik, przygotowywała się głosowo i aktorsko do przeczytania swojego tekstu. Był to ważny moment – po raz pierwszy pracowały nad swoim głosem, miały okazję zacząć świadomie go używać. Do współpracy zaproszono też kompozytorkę Julię Dygę, która do każdego tekstu napisała fragment podkładu muzycznego. “Aranżacje oddawały główne myśli, nastrój tekstu. Było to dla nas bardzo ważne, żeby końcowy efekt był na profesjonalnym poziomie. Ciekawe jest to, że każdy odcinek ma z jednej strony swój wyraz muzyczny, ale także element łączący z pozostałymi”.

Kolejny etap to przekład nagrań na Polski Język Migowy oraz tworzenie filmów. Był to ważny element, bowiem takich dzieł w Polsce, dla osób niesłyszących, praktycznie nie ma, a przecież wśród Głuchych, są także kobiety, dla których cielesność może stanowić problem.

“W procesie przekładu wsparły nas aktorki znające PJM Dominika Feiglewicz i Dominika Kozłowska. Za oprawę graficzną odpowiadała Weronika Wawryk. Zaprosiłyśmy do współpracy Kasię Sobolewską – scenografkę i operatora Kubę Stoszka oraz Kubę Studzińskiego, który pełnił rolę konsultanta ds. dostępności. Wszystkie te osoby są profesjonalist(k)ami. Chciałyśmy, żeby uczestniczki wiedziały, że to, co stworzyły, jest wartościowe i zasługuje na jak najlepszą oprawę. Mamy poczucie skończonego dzieła o bardzo dobrej jakości” – dodały Justyna i Małgorzata.

Czy ten sposób pracy można upowszechnić? Autorki pomysłu, przekonują, że tak! “Nie jest konieczna duża wiedza dotycząca teatru, jednak istotne jest to, aby instruktorkami były osoby z szeroką wiedzą z kultury oraz umiejętności kreatywnego pisania. Poza tym – podobnie jak inne warsztaty – może powstać inne dzieło, nie tylko teksty. Można położyć nacisk na zajęcia z danej dziedziny. Chodzi po prostu o zapewnienie uczestniczkom wartościowych, profesjonalnych warsztatów artystycznych”.

“Energii dawało nam poczucie, żeby spełnić oczekiwania uczestniczek. One dawały z siebie wszystko. Chciałyśmy zrobić co w naszej mocy, aby ten poziom zapewnić. Mamy nadzieję, że nam się udało!” – zakończyły innowatorki, w imieniu których zapraszamy do wysłuchania serii literackich podcastów „O kobiecym ciele”:

Dzisiaj dzielimy się z Wami efektami pracy całego zespołu artystycznego i zapraszamy do obejrzenia pierwszego odcinka z pionierskiej serii podcastów w PJM! 

***

Nagrania zrealizowano w trakcie testowania innowacji “Słyszalne – warsztaty dla kobiet z zaburzeniami odżywiania”, które odbyło się w ramach projektu „Innowacje na ludzką miarę 2. Wsparcie w rozwoju mikroinnowacji w obszarze włączenia społecznego”, finansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego.